ماستکتومی ،جراحی برداشتن پستان است. هدف از این جراحی ، معمولا حذف یا جلوگیری از گسترش سرطان سینه است. در بعضی جراحی ها ، جراح بخشی از بافت پستان را برمی دارد. لازم به ذکر است که انتخاب روش جراحی ( برداشتن یک یا هر دو پستان ) ، به نوع سرطان و میزان گسترش آن بستگی دارد. در برخی موارد ، برداشتن تمام یا بخشی از پستان می تواند درمان موثر برای سرطان پستان باشد. در این مقاله از بهترین موسسه پیشگیری از سرطان پستان در تهران ، خیریه bcpi قصد داریم شما را با این عمل بیشتر آشنا کنیم.
انواع ماستکتومی
ماستکتومی انواع مختلفی دارد که عبارتند از :
- کامل ( ساده ) : این جراحی با هدف برداشتن کل پستان انجام می دهد اما عضلات زیر پستان و غدد لنفاوی باقی می ماند.
- مضاعف : هدف برداشتن هر دو پستان است. معمولا به عنوان یک اقدام پیشگیرانه است، برای مثال اگر ویژگی های ژنتیکی نشان دهنده خطر بالای سرطان پستان باشد
- رادیکال : این نوع جراحی ماستکتومی شامل برداشتن کل پستان، غدد لنفاوی زیربغل و عضلات دیواره قفسه سینه است.
- رادیکال اصلاح شده : این جراحی شامل برداشتن کل پستان و غدد لنفاوی زیربغل اما باقی ماندن عضلات دیواره قفسه سینه است.
- حفظ پوست : هدف برداشتن بافت پستان و پنوک پستان است اما پوست را دست نخورده باقی می گذارد. جراح همچنین پستان را درحین جراحی بازسازی می کند.
- نجات دهنده نوک پستان : این روش نسبتا جدید ؛ شامل سالم ماندن پوست ، نوک سینه و بافت پستان محیطی است.
جراحی حفظ پستان
جراحی های کمتر تهاجمی که جراحی حفظ پستان شناخته می شوند اکنون گزینه ای برای بسیاری از افراد مبتلا به سرطان پستان است.
- لومپکتومی : هدف برداشتن تومور و بافت اطراف است اما پستانها را دست نخورده باقی می گذارد. ممکن است فرد به پرتودرمانی و همچنین جراحی نیاز داشته باشد.
- کوادرانکتومی : این روش نوعی جراحی ماستکتومی جزئی است. هدف برداشتن بافت پستان بیشتر از لامپکتومی است، اما جراح هنوز بیشتر بافت پستان را سالم نگه می دارد.
- ماستکتومی محافظ پوست : این روش جدید شامل حفظ پوست پستان و بازسازی سینه ای با ظاهر طبیعی تر است. تنها درصورتی که هیچ سلول سرطانی به پوست نزدیک نباشد ، ممکن است یک گزینه باشد.
آمادگی برای جراحی ماستکتومی
هرگونه دارو ، ویتامین یا مکمل دارویی و گیاهی را به پزشک بگویید. برخی از موارد می توانند در جراحی اختلال ایجاد کنند. مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپیرین ، ایبوپروفن ( ادویل، موترین ای بی و غیره ) ، داروهای مسکن و داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین ( کومادین ، ژانتوون ) را متوقف کنید.
چه زمانی باید جراحی ماستکتومی انجام داد ؟
اگر تومور به ویژه در یک پستان کوچک دارید، توموری در وسط پستان باشد، بیش از یک بافت سرطانی در پستان دارید، جراحی را انجام می دهید. طبق موسسه ملی سرطان، آن دسته از زنانی که در معرض خطر بسیار بالای سرطان پستان هستند، برخی جهشهای ژنی، سابقه خانوادگی قوی ابتلا به سرطان پستان دارند، باید ماستکتومی پیشگیرانه را در نظر بگیرند. ممکن است تخلیه بافت سینه را ترجیج اولیه خود به عنوان روشی برای “خارج کردن سریع همه سرطان ها“ داشته باشید. اما واقعیت این است که در بیشتر موارد ، عمل تخلیه پستان در مقایسه با جراحی حفظ سینه شانس بیشتری برای زنده ماندن طولانی مدت به شما نمی دهد. مطالعات انجام شده نشان می دهد هنگامی که جراحی حفظ سینه همراه با پرتو درمانی انجام می شود، نتیجه همان انجام ماستکتومی است. اگرچه اکثر زنان و پزشکان جراحی حفظ پستان ( با پرتودرمانی ) را ترجیح می دهند، اما مواردی وجود دارد که به نظر می رسد این فرایند بهترین انتخاب است :
- بیمار قادر به انجام پرتودرمانی نیست.
- به جای پرتودرمانی ، جراحی گسترده تر را ترجیح می دهد.
- پستان قبلا پرتودرمانی داشته است.
- جراحی حفظ پستان داشته اید که سرطان را به طور کامل برطرف نکرده است.
- بیمار دو یا چند بافت سرطانی در یک پستان داشته است.
- تومور بزرگتر از 5 سانتی متر یا تومور بزرگ نسبت به اندازه پستان داشته باشید.
- باردار هستید و در طول بارداری به پرتودرمانی نیاز دارید. (خطر آسیب رساندن به جنین)
- یک عامل ژنتیکی که ممکن است احتمال سرطان دوم را افزایش دهد.
ماستکتومی پیشگیرانه
یکی از انواع جراحی های ماستکتومی با هدف پیشگیری از سرطان سینه انجام می شود. بررسی ها و آمار نشان می دهد این نوع جراحی می تواند تا 90 درصد خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد به همین علت این نوع جراحی با عنوان کاهش خطر نیز شناخته می شود. همچنین تخلیه پستان با هدف پیشگیرانه در بانوانی که در گذشته سابقه سرطان پستان داشته اند و احتمال عود مجدد بیماری در آن ها وجود دارد نیز انجام می شود تا از خطر ابتلا به سرطان سینه در آینده جلوگیری شود. در عمل تخلیه بافت سینه پیشگیرانه لازم است بیمار بعد از مشورت با پزشک خود و کسب اطلاعات در زمینه میزان خطر و یا عوارض و پیامد های جراحی تصمیم به انجام این نوع جراحی بگیرد. جراحی پیشگیرانه ماستکتومی زمانی باید انجام شود که بررسی های ژنتیکی و پاتولوژی به صورت دقیقی انجام شده باشد. تنها بانوانی که خطرابتلا به سرطان در آن ها بسیار بالا می باشد ، باید انجام این نوع جراحی در نظر گرفته شود. بانوانی که به یک یا چند مورد از مشکلات زیر دچار هستند ، لازم است بعد از آزمایش و بررسی های انجام شده جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان اقدام به جراحی نمایند :
- بانوانی که ژن های جهش یافته RCA را دارند.
- سابقه ابتلا به سرطان در یکی از پستان ها و یا سابقه فامیلی سرطان قوی پستان
- سابقه کارسینوما insitu لوبولار (LCIS)
عوارض عمل جراحی ماستکتومی
انجام هر عمل جراحی با مشکلات و عوارضی همراه است اما لازم است قبل از جراحی با این عوارض آشنایی داشته باشید به صورت آگاهانه اقدام به جراحی نزد متخصص نمایید :
- خون ریزی و یا هماتوم یکی از عوارضی است که ممکن است بعد از جراحی اتفاق بیفتد.
- ایجاد عفونت در محل تحت درمان.
- درد در ناحیه عمل ، شانه و کتف از دیگر عوارض این عمل جراحی می باشد.
- ممکن است بافت کلوئیدی یا اسکار ناشی از تیغ جراحی باقی بماند. با تکنیک های جراحی توسط پزشک متخصص احتمال این امر به حداقل ممکن می رسد.
- احساس درد و خشکی در شانه ها
- بی حسی در بازوها
- ورم دست یا لنف ادم که به بیشتر بیماران توصیه می شود مراقب احتمال وقوع این عارضه باشند و با رعایت مراقبت ها احتمال وقوع آن را کاهش دهند.
شرایط لازم برای انجام ماستکتومی چه می باشد ؟
- اگر تومور بیش تر از یک ناحیه در سینه وجود داشته باشد
- در شرایطی که تومور بسیار بزرگ باشد
- زمانی که پرتو درمانی موثر نباشد و یا امکان درمان با پرتو درمانی وجود نداشته باشد
- همچنین اندازه سینه نیز می تواند در انجام جراحی ماستکتومی نقش داشته باشد.
رژیم غذایی بعد از عمل ماستکتومی
محدودیت غذایی خاصی بعد از انجام این جراحی وجود ندارد. بعد از به هوش آمدن ابتدا با مایعات شروع نمایید. در طی دوران نقاهت بعد از انجام این فرآیند روزانه 8 الی 10 لیوان آب و نوشیدنی بدون کافئین توصیه می شود. همچنین باید از غذاهای کم چرب ، سبزیجات فراوان و میوه در این دوران استفاده نمایید. از مصرف غذاهای سرشار از فیبر برای جلوگیری از بروز یبوست غافل نشوید.
بعد از عمل تخلیه پستان ، می توان حمام کرد ؟
تا زمانی که بعد از جراحی ماستکتومی ، بخیه ها و درن برداشته نشده باشد ، نمی توانید حمام کنید.
ورزش کردن بعد از ماستکتومی
- لازم است به صورت مرتب تمرینات ورزشی توصیه شده توسط پزشک را انجام دهید.
- برای انجام برخی فعالیت های ورزشی مثل دویدن و ایروبیک باید تا زمان بهبودی کامل صبر نمایید.
- بعد از 3 الی 6 هفته می توانید فعالیت های ورزشی را شروع کنید.
- در صورتی که در طی عمل تخلیه سینه ، غدد لنفاوی زیر بغل شما نیز برداشته شده است ، انجام تمرینات ورزشی مربوط به بازو توصیه می شود.
- پیاده روی به صورت روزانه را در بر برنامه خود قرار دهید. ابتدا با زمان کوتاه تری شروع کرده و به مرور به زمان پیاده روی خود اضافه کنید ، پیاده روی کردن جریان گردش خون را افزایش داده و از بروز یبوست و ذات الریه جلوگیری می کند.
سایر نکات مراقبتی بعد از جراحی ماستکتومی :
- فیزیوتراپی برای کمک به توانبخشی بیشتر توصیه می شود.
- برای بهبود شرایط جسمی به چند هفته مرخصی از محیط تحصیل یا کار نیاز دارید.
- تورم و کبودی های ناشی از عمل تخلیه پستان طبیعی بوده و به مرور کاهش پیدا می کند.
- استعمال دخانیات و مصرف الکل بعد از انجام این جراحی مطلقا ممنوع می باشد.
- تا زمانی که توانایی حرکت دست ها را به صورت کامل نداشته باشید ، اجازه رانندگی کردن ندارید.
