ماستکتومی یکی از روش‌ های رایج و مؤثر در درمان سرطان پستان است که طی آن تمام یا بخشی از بافت پستان توسط جراح برداشته می‌ شود. هدف اصلی این جراحی ، جلوگیری از گسترش سلول‌ های سرطانی و افزایش احتمال درمان قطعی بیماری است. بسته به نوع ، مرحله و وسعت سرطان سینه، پزشک ممکن است برداشتن بافت یک یا هر دو پستان را توصیه کند. در برخی موارد ، تنها بخشی از بافت برداشته می‌ شود که به آن ماستکتومی جزئی یا سگمنتال گفته می‌ شود. انتخاب نوع جراحی نیازمند بررسی دقیق شرایط بیمار و مشورت تخصصی با تیم درمان است. این جراحی در بسیاری از بیماران به عنوان یکی از گام‌ های کلیدی برای نجات جان و بهبود کیفیت زندگی شناخته می‌ شود.

ماستکتومی برای درمان سرطان پستان

ماستکتومی برای درمان انواع سرطان سینه انجام می شود که شامل موارد زیر می باشد :

•  DCIS یا کارسینوم داکت های شیری و یا سرطان پستان غیر تهاجمی
• نوع استیج یک و دو از سرطان
• مرحله پیشرفته یا همان استیج سه از سرطان سینه که این مرحله بعد از شیمی درمانی انجام می شود.
• هنگامی که بعد از شیمی درمانی سرطان سینه التهابی برای فرد به وجود می آید.
• سرطان پستان با بازگشت موضعی
• عارضه پاژه پستان

علاوه بر این ممکن است پزشک به جای رادیوتراپی و لامپکتومی در موارد زیر ماستکتومی را به بیمار توصیه کند:

• تومورهای موجود در سینه بیمار بیش از دو عدد باشد. در صورتی که دو و یا بیش از دو تومور در سینه فرد موجود باشد ، در این صورت حفظ پستان به نفع مریض نمی باشد.
• در صورتی که در ماموگرافی ، بیمار مبتلا به سرطان ، میکروکلسیفیکیشن داشته باشد ، از نظر سلامتی ماستکتومی به نفع بیمار است.
• فردی که سابقه سندرم هوچکین دارد و رادیو تراپی در قفسه سینه انجام می دهد ، حفظ پستان برای این اشخاص توصیه نمی شود.
• زمانی که در بیمار عود مجدد سرطان روئیت می شود.
• در زمان بارداری اگر تصمیم به عمل گرفته شود به دلیل عارضه های موجود در پرتو درمانی به روی جنین ، عموما برای اینکه پس از عمل به پرتو درمانی نیاز نباشد تصمیم به ماستکتومی گرفته می شود.
• در اشخاصی که مشکل بافت همبند همچون لوپوس دارند نیز ماستکتومی پیشنهاد می‌ شود. زیرا در این بیماران عوارض شدید رادیوتراپی برای فرد ایجاد می شود.
• کسانی که جهش ژن برکاتو یا برکاوان دارند و در این بیماران نه تنها سینه درگیر می‌ شود بلکه به پیشنهاد جراح ، پستان طرف مقابل نیز حذف می شود.
• بزرگی توده سینه نسبت به اندازه آن بیش از حد بوده و در اشخاصی که پستان های آن ها کوچک اما توده سرطانی شان بزرگ است این فرایند انجام می شود.

برای دریافت مشاوره تخصصی از مرکز bcpi، فرم زیر را تکمیل نمایید.

نحوه انجام ماستکتومی

پیش از انجام عمل ماستکتومی ، بیمار این فرصت را دارد که در خصوص این پروسیجر ، با پزشک متخصص انتخابی خود ، جراح سینه و فلوشیپ عمل زیبایی مشاوره داشته باشد و نگرانی هایش را در این مورد با دکتر خود در میان بگذارد. همچنین  در مورد تاثیر این عمل از نظر عاطفی و جسمی بر بیمار می توان سوال کرد. جراح مربوطه می بایست ، شخص را در مورد نوع ماستکتومی ، بازسازی سینه و عوارض احتمالی آن مشورت دهد. از این رو ممکن است قبل از عمل برای کاهش اندازه هر تومور بیمار نیاز به هورمون درمانی یا شیمی درمانی داشته باشد. این عارضه با بیهوشی عمومی انجام می شود ، به همین جهت در این حین ، فرد در خواب است. مقدار حذف بافت پستان نیز به نوع ماستکتومی شخص بستگی دارد. پس از جراحی ماستکتومی می توان موارد زیر را انتظار داشت :

• بعد از این پروسیجر ، بیمار به اتاق ریکاوری برده می شود تا علائم حیاتی و ضربان قلب او تحت کنترل قرار گیرد.
• برای کاهش التهاب و تسکین درد در روزهای ابتدایی پس از عمل از آنتی بیوتیک و مسکن های تجویزی پزشک استفاده می شود.
• ناحیه تحت جراحی با بانداژ مخصوصی پانسمان می شود. در واقع بانداژ پستان برای درمان سریع تر بافت‌های سینه ضروری می باشد که باید به دقت انجام شود.
• بیمار مقداری درد احساس کند و حتی در زیر بغل خود حس نبض داشته باشد.

آمادگی برای جراحی ماستکتومی

بعد از طی شدن روش های تشخیص سرطان سینه ، جهت آماده شدن برای جراحی ، هرگونه مصرف دارو ، ویتامین یا مکمل دارویی و گیاهی را به پزشک اطلاع دهید. برخی از موارد می توانند در جراحی اختلال ایجاد کنند. مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپیرین ، ایبوپروفن (ادویل، موترین ای بی و غیره) ، داروهای مسکن و داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین (کومادین ، ​​ژانتوون) را متوقف کنید.

شرایط لازم برای انجام ماستکتومی چه می باشد ؟ (جدول زیر)

انواع ماستکتومی

ماستکتومی در پی بروز سرطان انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط بیمار و نظر پزشک انتخاب می‌ شود. از جمله رایج‌ ترین آن‌ ها می‌ توان به ماستکتومی کامل ، ماستکتومی جزئی ، ماستکتومی رادیکال اصلاح‌ شده ، ماستکتومی رادیکال و ماستکتومی پیشگیرانه اشاره کرد. هر یک از این روش‌ ها کاربرد خاص خود را دارند و در ادامه به‌ طور کامل بررسی خواهند شد.

1. ماستکتومی کامل (ساده) : در این روش ، کل بافت پستان برداشته می‌ شود، اما عضلات زیر پستان و غدد لنفاوی زیر بغل دست‌ نخورده باقی می‌ مانند. این جراحی بیشتر برای موارد غیرمتاستاتیک کاربرد دارد.

2. ماستکتومی مضاعف : در این نوع جراحی ، هر دو پستان به‌ صورت کامل برداشته می‌ شوند. معمولاً برای پیشگیری در افرادی با ریسک ژنتیکی بالا (مثلاً BRCA مثبت) انجام می‌ شود.

3. ماستکتومی رادیکال : در این روش تهاجمی ، کل پستان ، غدد لنفاوی زیر بغل و عضلات دیواره قفسه سینه برداشته می‌ شود. این شیوه در موارد پیشرفته سرطان یا درگیری گسترده بافت‌ ها کاربرد دارد.

4. ماستکتومی رادیکال اصلاح‌ شده : شامل برداشتن کامل پستان و غدد لنفاوی زیر بغل است ، ولی عضلات دیواره قفسه سینه حفظ می‌ شوند. این روش ، نسبت به رادیکال کلاسیک آسیب کمتری به بدن وارد می‌ کند.

5. ماستکتومی با حفظ پوست : در این روش بافت و نوک پستان برداشته می‌ شود اما پوست روی پستان دست‌ نخورده باقی می‌ ماند. این کار باعث تسهیل در بازسازی پستان به‌ صورت فوری یا تأخیری می‌ شود.

6. ماستکتومی نجات‌ دهنده نوک پستان : در این تکنیک جدید ، نوک سینه ، پوست و بخش‌ هایی از بافت سطحی پستان باقی می‌ مانند. برای بیمارانی مناسب است که تمایل به حفظ ظاهر طبیعی سینه دارند و شرایط سرطان اجازه این کار را می‌ دهد.

چه زمانی باید عمل تخلیه پستان را انجام داد ؟

عمل ماستکتومی یا تخلیه پستان زمانی توصیه می‌ شود که شرایط خاصی در بافت پستان وجود داشته باشد که انجام سایر روش‌ های محافظه‌ کارانه‌ تر را دشوار یا غیرممکن می‌ سازد. برای مثال ، اگر تومور در قسمت مرکزی پستان قرار داشته باشد یا اگر چندین ناحیه مجزای سرطانی در یک پستان شناسایی شود، ماستکتومی ممکن است گزینه مناسبی باشد. همچنین زنانی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان پستان هستند؛ از جمله افرادی با جهش ژنتیکی شناخته‌ شده مانند BRCA1 یا BRCA2 یا سابقه خانوادگی قوی ابتلا به سرطان ، ممکن است کاندید ماستکتومی پیشگیرانه باشند.

در برخی موارد ، ممکن است فرد به دلایل شخصی یا روانی ، ترجیح دهد که با انجام ماستکتومی ، تمام بافت پستان را به‌عنوان یک اقدام قطعی و سریع برای حذف سرطان از بدن خود خارج کند. با این حال ، یافته‌ های علمی نشان می‌ دهد که در بسیاری از موارد ، جراحی حفظ پستان در کنار پرتو درمانی نتایجی مشابه با ماستکتومی از نظر بقای طولانی‌ مدت ارائه می‌ دهد.

با وجود اینکه اغلب زنان و متخصصان ترجیح می‌ دهند که با حفظ بافت پستان و انجام پرتو درمانی روند درمان را طی کنند ، برخی شرایط بالینی و ویژگی‌ های فردی وجود دارد که در آن‌ ها ماستکتومی بهترین گزینه درمانی محسوب می‌ شود. تصمیم نهایی باید با مشورت پزشک متخصص ، بررسی نتایج تصویربرداری ، آزمایش‌ های پاتولوژیک و در نظر گرفتن ترجیحات شخصی بیمار اتخاذ شود. موارد مهم در جدول زیر شرح داده شده است.

ماستکتومی پیشگیرانه

یکی از انواع جراحی های ماستکتومی با هدف پیشگیری از سرطان سینه انجام می شود. بررسی ها و آمارها نشان می دهد این نوع جراحی می تواند تا 90 درصد خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. به همین علت این نوع جراحی با عنوان کاهش خطر نیز شناخته می شود. همچنین تخلیه پستان با هدف پیشگیری در بانوانی که در گذشته سابقه سرطان پستان داشته اند و احتمال عود مجدد بیماری در آن ها وجود دارد نیز انجام می شود تا از خطر ابتلا به سرطان سینه در آینده جلوگیری شود. در عمل تخلیه بافت سینه پیشگیرانه ، لازم است بیمار بعد از مشورت با پزشک خود و کسب اطلاعات در زمینه میزان خطر و یا عوارض و پیامد های جراحی تصمیم به انجام این نوع جراحی بگیرد. جراحی پیشگیرانه ماستکتومی زمانی باید انجام شود که بررسی های ژنتیکی و پاتولوژی به صورت دقیقی انجام شده باشد. تنها بانوانی که خطرابتلا به سرطان در آن ها بسیار بالا باشد ، باید انجام این نوع جراحی در نظر گرفته شود. بانوانی که به یک یا چند مورد از مشکلات زیر دچار هستند ، لازم است بعد از آزمایش و بررسی های انجام شده جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان اقدام به جراحی نمایند :

• بانوانی که ژن های جهش یافته RCA را دارند.
• سابقه ابتلا به سرطان در یکی از پستان ها و یا سابقه فامیلی سرطان قوی پستان
• سابقه کارسینوما insitu لوبولار (LCIS)

عوارض عمل جراحی ماستکتومی

انجام هر عمل جراحی با مشکلات و عوارضی همراه است اما لازم است قبل از جراحی با این عوارض آشنایی داشته باشید به صورت آگاهانه اقدام به جراحی نزد متخصص نمایید :

• خون ریزی و یا هماتوم یکی از عوارضی است که ممکن است بعد از جراحی اتفاق بیفتد.
• ایجاد عفونت در محل تحت درمان.
• درد در ناحیه عمل ، شانه و کتف از دیگر عوارض این عمل جراحی می باشد.
• ممکن است بافت کلوئیدی یا اسکار ناشی از تیغ جراحی باقی بماند. با تکنیک های جراحی توسط پزشک متخصص احتمال این امر به حداقل ممکن می رسد.
• احساس درد و خشکی در شانه ها
• بی حسی در بازوها
• ورم دست یا لنف ادم که به بیشتر بیماران توصیه می شود مراقب احتمال وقوع این عارضه باشند و با رعایت مراقبت ها احتمال وقوع آن را کاهش دهند.

احتمال ریسک لنف بعد از عمل تخلیه پستان چقدر است؟

این مساله که ممکن است لنف ها تحت تاثیر این جراحی قرار بگیرند به تعداد غددهایی که در این عمل برداشته می شوند بستگی دارد. اگر توده به میزان زیادی گسترش یافته باشد احتمال اینکه جراح مجبور به برداشتن حجم قابل توجهی از لنف شود افزایش می یابد. یکی از علامت هایی که می تواند نشان دهنده این مشکل باشد این است که توده ای در زیر بغل ایجاد می گردد. بنابراین حتی پس از عمل از لمس زیر بغل خود به طور مرتب غافل نشوید و در صورت رویت نشانه ای از توده سفت ، پزشکتان را در جریان بگذارید. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر جراح حاذق و کارکشته ای را برای جراحی ماستکتومی انتخاب کرده باشید ، ایشان پروسه را به گونه ای هدایت می کند که بافت های سالم و غدد لنفاوی کمتری آسیب ببینند و ریسک بروز لنف پس از عمل تا حد زیادی کاهش یابد. در ادامه نیز با استفاده منظم از داروهایی که پزشکتان برای شما تجویز کرده اند از عفونت یا درگیر شدن لنف ها با عفونت پیشگیری می شود. در ادامه این بخش به نکاتی اشاره کرده ایم که با رعایت آن ها از این احتمال در امان خواهید بود:

1. سعی کنید از دست خود محافظت کنید تا به ایجاد زخم یا عفونت منجر نشود. در این صورت است که غدد لنفاوی موجود در این موضع برای ترمیم فعال شده و احتمال ریسک لنف پس از ماستکتومی افزایش می یابد. حتی در هنگام کوتاه کردن ناخن ها نیز مراقبت کنید تا نوک انگشت زخمی نشود.
2. پس از عمل به هیچ عنوان اجسام سنگین بلند نکنید و یا فعالیت های شدید با دستان خود انجام ندهید.
3. در هنگام خوابیدن به پهلویی بخوایبد که سینه آن تحت جراحی قرار نگرفته است. با این کار از اعمال فشار بر موضع جلوگیری می شود.

مزایای ماستکتومی

در صورتی که از پیشرفت سرطان جلوگیری شود : شاید افراد بسیاری به محض شنیدن اسم جراحی ، دچار استرس شوند و از انجام آن صرفنظر کنند. اما با توجه به این نکته مهم که اگر عارضه موجود درمان نشود در هر زمان و لحظه ، سلول های بی رحم سرطانی بزرگ می شوند و این رشد سریع به سلول های مجاور و در نهایت به اجزا و قسمت های دیگر بدن آسیب بسیاری وارد می کند. بنابراین به وسیله این جراحی و حذف بافت های سرطانی ، از پیشرفت سرطان و بزرگ شدن آن جلوگیری می شود. پزشک در واقع در حین انجام این فرایند درمانی تمام بافت های سرطانی و شاید مقداری بیشتر از آن را نیز بر می دارد که اطمینان کامل از سلامت بودن بافت پستان باقی مانده را داشته باشد. مناسب ترین گزینه برای اطلاع از سلامتی بافت پستان پس از جراحی ماستکتومی ، معاینات تصویربرداری است. با استفاده از تجهیزات تخصصی و همچنین همکاری کادر پزشکی باتجربه و متخصص در مرکز تصویربرداری مناسب باعث شده تا تمام مشکلات مربوط به سرطان پستان با دقت بالا و دقیق بررسی شود. بنابراین لازم است در ماموگرافی اشتباه و خطایی رخ ندهد که روند درمان به خوبی پیش رود تا پزشک بتواند بافت پستان را به طور دقیق بررسی کند.

روند بهبود : تشخیص بیماری هر چه زودتر اتفاق بیفتد ، اقدام به درمان و جراحی ماستکتومی در مراحل ابتدایی ، بر سلامتی بافت پستان تاثیر بسزایی خواهد داشت. البته این نکته مهم است که بعضی بیماران بعد از این عمل ، نیاز به پرتو درمانی و شیمی درمانی دارند. از این رو باید گفت توسط این جراحی از پیشرفت بیماری جلوگیری شده و بیمار نسبت به سلامتی پستان و بافت‌های مجاور اطمینان حاصل می کند. تشخیص به موقع و شروع سریع درمان می تواند در نتایج موفقیت آمیز نقش مهمی داشته باشد و از میزان مرگ و میر ناشی از این عارضه بکاهد.

جراحی حفظ پستان

جراحی های کمتر تهاجمی که جراحی حفظ پستان شناخته می شوند اکنون گزینه ای برای بسیاری از افراد مبتلا به سرطان پستان است.

1. لومپکتومی : هدف از انجام آن برداشتن تومور و بافت اطراف است. اما پستان ها را دست نخورده باقی می گذارد. ممکن است فرد به پرتو درمانی و همچنین جراحی نیاز داشته باشد.
2. کوادرانکتومی : این روش نوعی جراحی ماستکتومی جزئی است. هدف  از برداشتن بافت پستان بیشتر از لامپکتومی است ، اما جراح هنوز بیشتر بافت پستان را سالم نگه می دارد.
3. ماستکتومی محافظ پوست : این روش جدید شامل حفظ پوست پستان و بازسازی سینه ای با ظاهر طبیعی تر است. تنها در صورتی که هیچ سلول سرطانی به پوست نزدیک نباشد ، ممکن است یک گزینه برای درمان باشد.

چه کسانی کاندیدای مناسبی برای عمل ماستکتومی نیستند ؟

مهم است که فرد انتظارات و اهداف خود را از جراحی به طور واضح با جراح خود در میان بگذارد تا وی بتواند به درستی او را راهنمایی کند و اطمینان حاصل کند که این عمل برای او مناسب است. در جدول زیر شرایط نامناسب برای کسانی که کاندید جراحی ماستکتومی هستند عنوان شده است.

تصمیم گیری در مورد ماستکتومی

تصمیم برای انجام ماستکتومی یک تصمیم مهم و شخصی است که باید با دقت و با در نظر گرفتن تمام جوانب گرفته شود. بیماران باید با جراح خود و سایر متخصصان پزشکی مشورت کنند تا تمام گزینه ها را درک کنند و بهترین تصمیم را برای سلامتی و رفاه خود بگیرند.

نتایج ماستکتومی

به طور کلی طی این پروسیجر ، بعد از این فرایند درمانی ، نمونه ای از بافت تخلیه شده سینه به اضافه گره های لنفاوی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود. طی یک الی دو هفته ، نتایج آزمایش بعد از عمل ماستکتومی آماده می شود که جراح در مراجعه بعدی به متخصص ، توضیحات کامل را در جهت این آزمایش به بیمار ارائه می دهد. پزشک در صورت نیاز به درمان تکمیلی ، بعد از ماستکتومی امکان دارد بیمار را به موارد زیر ارجاع دهد که شامل :

آنکولوژیست : در بعضی از بیماران ، پس از طی این پروسه ، نیاز به انجام درمان های تکمیلی همچون مصرف داروهای شیمی درمانی و هورمون درمانی می باشد که فرد در این صورت باید به متخصص آنکولوژی مراجعه کند.

متخصص پرتودرمانی : در صورتی که نومور بیش از حد بزرگ باشد ، درگیری گره های لنفاوی با سلول های سرطانی زیاد شود و تومور به طور کامل حذف نشود ، بیمار در این مواقع نیز برای انجام پرتو درمانی به متخصص این فرایند ارجاع داده می شود.

جراح زیبایی پستان : در صورت تمایل و نیاز بیمار به عمل بازسازی پستان ، به جراح زیبایی پستان ارجاع داده می شود.

سوالات متداول

• بعد از عمل تخلیه پستان ، می توان حمام کرد ؟

دقت داشته باشید که تا زمانی که بعد از این پروسیجر ، بخیه ها و درن برداشته نشده باشد ، نمی توانید حمام کنید.

• جراحی ماستکتومی چند ساعت به طول می انجامد؟

این پروسیجر در مدت زمان 90 دقیقه طول می کشد و اکثر بیماران روز بعد به خانه باز می گردند.

• آیا می‌توان تکنیک لامپکتومی را جایگزین ماستکتومی کرد؟

این مورد به درجه پیشرفت سرطان و نظر پزشک ، بستگی دارد.

• برش ماستکتومی چگونه است؟

در حین جراحی ، یک برش مورب یا افقی روی سینه بیمار ایجاد می شود تا بافت سینه را بتوان برداشت.

• بخیه ماستکتومی چگونه زده می شود؟

زخمی که از ماستکتومی حاصل می شود در زیر بغل و سراسر پوست قفسه سینه گسترش می‌ یابد که جای نگرانی نیست زیرا این اسکار توسط کاپ سوتین پنهان می‌ شود. بهبود زخم جراحی در اکثر بیماران حدود 2 تا 3 هفته زمان می برد که با گذشت زمان کمرنگ و محو می شود.

• سوتین پس از جراحی ماستکتومی از چه زمانی توصیه می شود؟

معمولاً 6 تا 8 هفته پس از جراحی به بیمار پروتز پستان طولانی‌ مدت توصیه می‌ شود که نسبت به سایز آن ، استفاده از سوتین مناسب نیز پیشنهاد می شود.